اندیشه‌ی انتقادی یک امر ضروری در قرن بیست و یک ــــ به این شکل می‌توان به کودکان در نحوه‌ی یادگیری آن کمک کرد

برایان اوشیرو، آموزگار می‌گوید اگر می‌خواهیم فرزندان ما در این دنیای پیچیده موفق شوند، باید به آنها چگونه فکر کردن را بیاموزیم. و ما می‌توانیم با چهار سوال ساده این کار را انجام دهیم.

ما همه در زندگی خود خواهان شکوفایی جوانان هستیم، اما هیچ‌گونه اتفاق‌نظر روشن در مورد اینکه چه چیزی آنها را در مسیر کامیابی در آینده سوق می‌دهد وجود ندارد. آیا باید به هر کودک برنامه‌نویسی آموخته‌شود؟ باید به ماندارین، اسپانیایی، هندی و انگلیسی تسلط پیدا کنند؟

برایان اوشیرو، آموزگار و مربی آموزگارمی‌گوید، این موارد عالی استند اما کافی نیستند. اگر ما می‌خواهیم فرزندان ما دارای ذهن انعطاف‌پذیر باشند تا به راحتی اطلاعات جدید را جذب کنند و به مشکلات پیچیده پاسخ دهند پس باید مهارت‌های تفکر انتقادی آنها را توسعه ببخشیم.

او در یکی از برنامه‌های TEDxXiguan گفت، «همه‌ی ما در زندگی بزرگسالی باید با پرسش‌هایی روبرو شویم که به مراتب پیچیده‌تر از پرسش‌هایی است که در یک امتحان چند-گزینه‌یی وجود دارد. ما باید به دانش‌آموزان فرصت این را بدهیم تا با پرسش‌های مواجه شوند که لزوماً یک پاسخ درست ندارند. این واقع بینانه تر از انواع موقعیت هایی است که احتمالاً هنگام خارج شدن از صنف درسی با آنها روبرو می شوند.»

چگونه می‌توانیم کودکان را از سنین پایین به فکر کردن منتقدانه تشویق کنیم؟ از طریق فعالیتی که هر کودک در آن متخصص است ــ پرسیدن سوال.

1.فراتر از «چه؟» بروید ــــ «چگونه؟» و «چرا؟» بپرسید

فرض کنید فرزند شما در مدرسه در مورد تغییر اقلیم می‌خوانند. معلم آنها شاید از آنها بپرسد که «اصلی‌ترین علت تغییر اقلیم چه است؟». اوشیرو می‌گوید در این پرسش دو مشکل وجود دارد ـــ اینکه می‌توان با یک جستجوی سریع در انترنت به آن پاسخ داد، و اینکه قادر به پاسخ دادن به آن هستید یک حس امنیت کاذب به شما می‌دهد؛ این حس را به شما می‌دهد که شما موضوع را می‌دانید، اما این دانش سطحی است.

در خانه، فرزند خود را وا دارید تا به پرسش‌های مثل «دقیقاً چگونه X باعث تغییر اقلیم می‌شود؟» و «چرا ما باید نگران باشیم؟» برای رسیدن به پاسخ، باید فراتر از واقعیت‌های ساده بروند و واقعاً به یک موضوع فکر کنند.

مثال‌های خوب دیگر: «چگونه تغییر اقلیم به محل زندگی ما تاثیر خواهد کرد؟» یا «چرا به خصوص شهر ما نگران تغییر اقلیم باشد؟» به گفته‌ی اوشیرو، منحصر کردن پرسش‌ها به مکان مخصوصی «به کودکان فرصت می‌دهد تا اطلاعات‌شان را به هر اندازه‌ی که باشد به یک چیز شخصی در زندگی‌شان اتصال کند.

2.با پرسیدن «چگونه این را می‌دانی؟» پیگیری کنید

اوشیرو در ادامه می‌گوید، «آنها باید به نحوی مدرک تهیه کنند و قادر به دفاع پاسخ خود در برابر حملات منطقی باشند.» پاسخ دادن به این پرسش کودکان را وا می‌دارد تا به اظهارات قبلی خودشان تأمل کنند و ارزیابی کنند که اطلاعات‌شان را از کجا دریافت می‌کنند.

3.از آنها بخواهید تا در مورد تفاوت دیدگاه‌شان نظر به دیگران فکر کنند.

از آنها یک پرسش مثل «تغییر اقلیم چگونه به مردم که در کشور X یا در شهر X زندگی می‌کنند تاثیر خواهد گذاشت؟» کودکان متقاعد می‌شوند تا به اولویت‌ها و نگرانی‌های دیگران فکر کنند و سعی می‌کنند تا دیدگاه‌های آنها را بفهمند ـــ اینها عناصر اساسیِ حل کردن خلاقانه‌ی مسائل است.

4.در نهایت، از آنها بخواهید چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد.

اما از مورد توجه بودن پرسش مطمئن باشید. به عنوان مثال، به جای پرسیدن «چگونه می‌توانیم مشکل تغییر اقلیم را حل کنیم؟» ــــ که فهمیدن آن برای هر کسی بیش از اندازه دشوار است ـــ «چگونه می‌توانیم مسئله‌ی تغییر اقلیم را مطرح و به آن رسیدگی کنیم؟» پاسخ دادن به این پرسش موجب ترکیب اطلاعات نزد کودکان خواهد شد. آنها را تشویق کنید تا روش‌های مختلف را ارائه کنند: کدام راه حل علمی می‌تواند به مسئله‌ی X پرداخت؟ راه حل مالی چه است؟ راه حل سیاسی؟

شما می‌توانید این برنامه را هر زمانی روی هر موضوعی شروع کنید؛ و لازم نیست که متخصص رشته‌ی که فرزندتان مشغول خواندن آن است باشید. این در مورد آموزش آنهاست که تا بتوانند خودشان فکر کنند. نقش شما رهنمایی پرسش‌های آنها، گوش دادن و پاسخ دادن است. در عین حال، فرزندان شما «باید به این فکر کنند که چطور پرسش‌های خود را به قطعه‌های کوچک تبدیل می‌کنند تا شما بتوانید بفهمید». «این یک روش عالی برای تقویت کردن یادگیری است.» بدون شک تفکر انتقادی فقط برای جوانان نیست. اوشیرو اضافه می‌کند «اگر شما یک یادگیرنده‌ی سرسخت هستید، از خودتان از این نوع سوال‌ها بپرسید تا فرضیات خود را در مورد آنچه فکر می‌کنید قبلاً می‌دانستید آزمایش کنید. «ما می‌توانیم با پرسیدن چند سوال اضافی در روز، تفکر انتقادی را حمایت و به آن بهبود ببخشیم.»

ترجمه: اسماعیل صفوت

منبع